Rok szkolny to dla dzieci czas sporego wysiłku, poświęconego nauce i wypełnianiu obowiązków. Na szczęście, wielkimi krokami zbliża się koniec roku szkolnego, a wraz z nim upragnione i wyczekane wakacje. Być może akurat jesteście w takim momencie, że zaczynacie myśleć o zbliżających się letnich miesiącach i o tym, jak je zaplanować. W tym wpisie przeczytacie o tym, jak zorganizować dziecku udane wakacje, aby były dla nich rozwojowe i by pozwoliły zregenerować siły po trudach mijającego roku szkolnego. O tym, jakich wakacji potrzebują dzieci, pisze psycholog dziecięca Justyna Rokuszewska (Kobyra).
Zobacz też:
Udane wakacje dla dziecka? Postaw na aktywność fizyczną!
Tylko 15,6 proc. polskich dzieci i młodzieży w wieku od 10 do 19 lat spełnia rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i ćwiczy regularnie. Te mało optymistyczne wnioski pochodzą z raportu Ministerstwa Sportu i Turystyki, przygotowanego przez Instytut Matki i Dziecka na podstawie danych z 2018 r. Łatwo można się domyślić, że ostatnie lata nie przyniosły w tej kwestii pozytywnych zmian, co najwyżej mógł ją jeszcze pogorszyć – wystarczy wspomnieć o zamkniętych obiektach sportowych czy lekcjach WF-u prowadzonych on-line, a także coraz większej popularności urządzeń mobilnych wśród coraz młodszych dzieci (2) (sprawdź, co powinno zaniepokoić w sytuacji korzystania przez dziecko z Internetu).
Aktualne rekomendacje WHO dotyczące aktywności fizycznej (1):
✅ dzieciom i młodzieży zaleca się co najmniej 60 minut umiarkowanej (i bardziej energicznej) aktywności aerobowej dziennie,
✅ dorosłym: ok. 150/300 minut aktywności fizycznej na tydzień,
✅ każda aktywność jest lepsza niż żadna,
✅ aktywnością mogą być także codzienne czynności,
✅ ćwiczenie mięśni jest korzystne dla osób w każdym wieku,
✅ siedzący tryb życia może być niekorzystny dla zdrowia,
✅ regularne ćwiczenia mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia lub łagodzić objawy wielu chorób, m.in. chorób serca, cukrzycy typu 2, nowotworów, depresji i nerwicy, a także na sprawność psychiczną i umiejętność przyswajania informacji.
O korzystnych efektach umiarkowanego wysiłku fizycznego chyba nikogo nie trzeba przekonywać – warto tylko pamiętać, że dzieci potrzebują minimum 60 minut takiego wysiłku dziennie, by zachować dobrą kondycję. Zbliżające się wakacje są świetną okazją, by zapewnić dziecku do tego warunki. To wcale nie musi być uprawianie jakiegoś konkretnego sportu (chyba, że Twoje dziecko to lubi). Umiarkowaną aktywnością fizyczną będzie:
-
- godzinny spacer po lesie,
- wycieczka nad rzekę,
- pływanie w jeziorze,
- pójście na rower,
- pogranie w piłkę na podwórku,
- zabawa w podchody z rówieśnikami.
Jeśli planujecie wspólny rodzinny wyjazd na wakacje, pomyślcie o tym, by uwzględniał on także aktywny wypoczynek – przyda się on nie tylko dzieciom, ale i rodzicom. I pamiętajcie – nie ma złej pogody, jest tylko złe ubranie. O aktywności fizycznej nie zapominajcie nawet wtedy, gdy za oknem nie będzie słońca. Więcej na ten temat przeczytasz w artykule OurLittleAdventures o spacerach z dziećmi.
Zobacz też:
Kontakt z przyrodą jako element udanych wakacji
Ostatnie miesiące to dla wielu dzieci godziny spędzane w czterech ścianach przed monitorem komputera. Tymczasem tym, czego dzieci bardzo potrzebują jest świeże powietrze, ruch, kontakt z przyrodą. Wielu z nas wie o tym intuicyjnie, choć codzienna bieganina połączona z natłokiem obowiązków szkolno-domowych skutecznie utrudnia realizację tych potrzeb. Okazuje się, że pozytywny wpływ kontaktu z naturą na samopoczucie człowieka (zarówno tego małego, jak i dużego) nie jest sprawą jedynie intuicji – został on wielokrotnie potwierdzony naukowo.
Richard Louv, autor książek i dziennikarz zajmujący się kwestią więzi człowieka z naturą, w swojej książce zatytułowanej „Ostatnie dziecko lasu” zgromadził wyniki wielu badań naukowych, które jasno dowodzą, że natura ma pozytywny wpływ na rozwój człowieka już od jego najmłodszych lat. Nawet jeśli jakąś część wakacji Twoje dziecko będzie spędzać w mieście, to postaraj się tak zaplanować ten czas, by był on obfity w obcowanie z naturą. Te dwie rzeczy wcale się nie wykluczają. W końcu natura to nie tylko wieś, morze, góry i pola.
Zobacz też:
Wakacyjne wycieczki powinny uwzględnić potrzebę kontaktu z naturą.
W wielu miastach dostępne są parki, lasy, rzeki, ogrody botaniczne. W okolicach miast można zorganizować ogniska, spływy kajakowe, biegi z mapą w terenie. W niektórych miastach funkcjonują tzw. ogrody społecznościowe, w których mieszkańcy (nawet ci najmłodsi) wspólnie uprawiają ziemię, dbając o dostępne tam rośliny. Każdy może przyjść i dołączyć do takiej inicjatywy. Jest to niezwykle cenna lekcja dbania o przyrodę, a przy okazji niesamowity relaks połączony pewną formą aktywności. Opcji jest mnóstwo, wystarczy się rozejrzeć i zaproponować kilka z nich dziecku. Z pewnością znajdziecie wśród nich coś dla siebie.
Nasze inspiracje na wycieczki z dziećmi:
-
- Parki narodowe w Polsce – czyli pomysł na rodzinny spacer
- Zabawy na plaży – 10 pomysłów
- Najpiękniejsze ogrody pałacowe w Polsce – Łazienki, Moszna, Arkadia
- Trasy rowerowe z dziećmi
- Atrakcje dla dzieci – Warszawa
- Park Bajka w Błoniu koło Warszawy
- Wycieczki z dziećmi – pomysły na weekendowe wypady
- Bieszczady z dziećmi – atrakcje, które warto zobaczyć
- Weekend z dziećmi – wycieczka do Parku Romantycznego w Arkadii
- Zielenica — wypad na weekend wśród drzew
- Magiczna wycieczka do Cieszyna z Agatą Romaniuk, czyli „Kocie ścieżki i dwa brzegi”
- Baśniowe Sady Klemensa — rodzinny park rozrywki w stylu slow
Czas bez dorosłych w trakcie wakacji
Dzieci w wieku szkolnym potrzebują swobodnego kontaktu z rówieśnikami. Takiego bez nadzoru dorosłych. Jeszcze w poprzednim pokoleniu była to rzecz zupełnie oczywista. Grupki dzieci w różnym wieku godzinami spędzały czas, przesiadując na podwórku jedynie w swoim towarzystwie. Dzisiaj widok takich dziecięcych „band” jest coraz rzadszy.
Bywa, że dzieci są wożone przez rodziców na różne zajęcia pozalekcyjne, podczas których mają zorganizowany (oczywiście pod okiem dorosłego) czas. W szkole również nie są same, bo są tam ich nauczyciele. Pozostają przerwy, które często są za krótkie na zaspokojenie potrzeb towarzyskich.
Jesper Juul, duński pedagog i terapeuta tak pisał o tej kwestii w jednej ze swoich książek:
(…) Moim zdaniem, największą stratą dzieci w ostatnim trzydziestoleciu jest fakt, że nie istnieje dla nich żadna przestrzeń wolna od dorosłych. Nie ma już drzewa na podwórku, gdzie mogłyby przebywać same. Dawniej dzieci kształtowały swoje kompetencje społeczne w zabawie i komunikacji z innym dziećmi. Takiej możliwości już prawie nie mają, bo nawet kiedy są razem, to dookoła stoją dorośli, którzy się do wszystkiego wtrącają. Na dodatek, często są oni tak romantycznie lub idealistycznie usposobieni, że nie tolerują żadnych konfliktów. Niewesoło jest być dzisiaj dzieckiem z tymi dorosłymi, którzy nie odstępują ich na krok. A przy tym zaczyna się w różnych środowiskach pedagogicznych mówić, że dzieci mają wielką potrzebę granic. To po prostu trudne do uwierzenia, bo życie dzieci nigdy nie było bardziej ograniczone niż teraz. Dorośli są przez cały dzień przy nich i je kontrolują (…) ”
Jesper Juul, „Przestrzeń dla rodziny”
Warto tak pomyśleć o nadchodzących wakacjach, by dziecko miało okazję do kontaktów rówieśniczych bez nadzoru dorosłych. To mogą być kontakty osiedlowe, rodzinne czy np. wspólny czas z kolegami ze szkoły już poza szkolnym kontekstem. Jeśli dzieci są małe i nie mogą przebywać zupełnie same, można pomyśleć o zorganizowaniu np. wspólnego wyjazdu połączonego z nocowaniem, gdzie choć przez jakiś czas dzieci będą mogły przebywać tylko ze sobą, a dorośli w tym czasie poświęcą swój czas i uwagę „dorosłym” sprawom.
Udane wakacje dla dziecka a nuda
Pamiętam jak kiedyś pewna 9-latka opowiedziała mi o swoich wakacjach. Była na dwóch obozach, wczasach z rodzicami, a w „wolnych” dniach uczęszczała na półkolonie. Jedne z nich były półkoloniami żeglarskimi, zorganizowanymi kilkadziesiąt kilometrów od miasta, w którym mieszkała. Ponieważ zajęcia zorganizowane rozpoczynały się o 9 rano, autokar zabierał dzieci z miejsca zbiórki o 7.30. Owa dziewczynka musiała więc codziennie przez tydzień wstawać o 6.30, żeby na tę zbiórkę zdążyć. Po skończonych półkoloniach miała wolny weekend, a potem zaczynała kolejne. Kiedy opowiadała o tych wszystkich wyjazdach i zorganizowanych wydarzeniach, mówiła w dosyć chłodny sposób, bez radości w głosie i błysku w oczach. Wydawało się, że była zbyt przeciążona ilością wrażeń, by móc je jakoś zintegrować, więc się od nich dystansowała.
Zwróćmy uwagę, że dziesięć miesięcy spędzonych w szkole to czas bardzo zorganizowany, wypełniony nauką ułożoną pod konkretny plan zajęć. Mało jest tam miejsca na spontaniczność, kreatywność, twórcze „nicnierobienie”. Są dni, w których brakuje czasu nawet na odpoczynek.
Nuda nie tylko mobilizuje do samodzielnego zastanowienia się, na jaką aktywność ma się ochotę, ale także uruchamia wyobraźnię i kreatywność. To dzięki niej można zacząć wymyślać różne zabawy, nadawać rzeczom różne funkcje i znaczenia, przybierać różne role.
Udane wakacje to nie tylko lista atrakcji do „odhaczenia”. Warto spędzić nieco czasu w tu i teraz.
Dużo się także ostatnio mówi o tak zwanym „byciu tu i teraz” – zamiast „zaliczać” kolejne atrakcje czy zorganizowane aktywności, chwila samotności i ponudzenia się pozwala poczuć to, co się aktualnie wokół nas dzieje i pomyśleć nad tym, co ma być dalej. To tylko kilka z argumentów na rzecz tego, by pozwolić dziecku na nudzenie się i nie organizować mu całego lata „od A do Z”. Nawet, jeśli będziecie gdzieś wspólnie wyjeżdżać, pomyślcie o tym, by tak zorganizować czas, aby każdy miał chwile tylko dla siebie, bez planu, mapy w ręce i listy zabytków do obejrzenia.
Zbliżające się wakacje mogą być okazją do naładowania baterii i zebrania sił na kolejne miesiące. Dzieci będą w ich trakcie potrzebowały aktywności fizycznej, kontaktu z przyrodą, z rówieśnikami oraz odpoczynku od nauki i działania „zgodnie z planem”. Zadbaj, by wasze plany wakacyjne uwzględniały te aspekty.
Cały zespół Early Stage życzy udanych wakacji (po angielsku, oczywiście!):
☀️Have a great holiday!☀️
Autorka: Justyna Rokuszewska (Kobyra), psycholog dziecięca
Zapraszamy też do innych artykułów autorki:
-
- Wakacje bez dzieci? Zrób przerwę w wychowaniu i zadbaj o związek w 5 krokach
- Co czytać z dziećmi w wakacje? Poznajcie propozycje w sam raz na lato!
- Konflikty w rodzeństwie okiem psychologa
- Jak sobie radzić ze złością wobec dziecka?
- Cykl o rozwoju. Małe dziecko (0-3)
- Cykl o rozwoju. Okres nastoletni
- Jak przetrwać trudny okres dorastania dziecka?
- Udział dziecka w przedstawieniach szkolnych. Tak czy nie?
- Nowy rozdział, nowe wyzwania. Jak przygotować dziecko do kolejnego etapu edukacji w nowej szkole?
- Jak rozwijać u dziecka poczucie odpowiedzialności?
- Jak pomóc dziecku radzić sobie ze stresem?
- Książki dla dzieci o ekologii
- Czy jako rodzic zawsze musisz być konsekwentny?
- Jak mówić dziecku „nie”? Czyli słów kilka o asertywności rodzica
- Jak wspierać dziecko w budowaniu poczucia własnej wartości?
- Jak wychować samodzielne dziecko? Kiedy i jak je wspierać?
Zdjęcie: Priscilla Du Preez | Unsplash
Źródła:
-
- WHO Guidelines on Physical Activity and Sedentary Behaviour. Geneva: World Health Organization, 2020.
- Raport z badania: „Brzdąc w sieci – zjawisko korzystania z urządzeń mobilnych przez dzieci w wieku 0-6 lat” pod kierownictwem dr Magdaleny Rowickiej, 2020.
- Zembura P., Korcz A., Cieśla E., Nałęcz H. (2022), Raport o stanie aktywności fizycznej dzieci i młodzieży w Polsce w ramach projektu Global Matrix 4.0, Warszawa, Fundacja V4Sport