Człowiek dysponuje pięcioma zmysłami, które umożliwiają mu prawidłowy kontakt z otoczeniem i odbieranie bodźców zewnętrznych. Wzrok to jeden z nich. Pozostałe to słuch, smak, dotyk i węch. Wady wzroku są coraz powszechniejszym problemem, a ich rozpoznawanie u dzieci bywa nie lada wyzwaniem. Nie zawsze bowiem są one widoczne na pierwszy rzut oka. Wymaga to ze strony rodzica bacznej obserwacji malucha w różnych sytuacjach oraz kojarzenia faktów dotyczących zachowań dziecka. Na co powinni zwrócić uwagę rodzice? Jak upewnić się, że przyczyną nietypowego zachowania malucha jest wada wzroku? Gdzie ostatecznie udać się po pomoc lub konsultację?
Wady wzroku u dzieci – okiem dziecka
Niemowlęta postrzegają świat zupełnie inaczej niż dorośli. Wynika to z faktu, że ich gałki oczne nie są w pełni rozwinięte – kształtują się stopniowo, podobnie jak całe ciało. Mięśnie odpowiadające za akomodację oka nie są jeszcze tak silne jak u dorosłych, więc maluch widzi na odległość zaledwie 25 cm, a ostrość jego widzenia to 10 % tego, czym dysponuje dorosły. Dodatkowo niemowlę nie jest w stanie na dłuższą chwilę skoncentrować swojej uwagi na jednym punkcie, co sprawia wrażenie, jakby jego oczy były „rozbiegane”. Warto też nadmienić, że dzieci od urodzenia do pierwszego roku życia najbardziej skupiają się na kontrastujących kolorach, stąd popularność czarno-białych książeczek dla maluszków.
Jak objawiają się wady wzroku u dzieci?
Istnieje kilka symptomów, które mogą zaniepokoić rodziców. Jednym z nich jest problem z rozpoznawaniem bliskich osób i ich twarzy. Dziecko widząc swoich najbliższych, z większej niż zwykle odległości, boi się i płacze. Kiedy to zachowanie często się powtarza, warto przyjrzeć się sytuacji i zastanowić, dlaczego tak się dzieje. Być może mamy u malucha do czynienia z nieostrym widzeniem, które uniemożliwia mu rozpoznawanie najbliższych.
Drugim, bardzo często obserwowanym problemem, jest brak koordynacji gałek ocznych. Rodzic, który patrzy na dziecko, ma wrażenie, jakby oczy były niesymetryczne lub jedno z nich „uciekało” w inną stronę. Jeśli problem ten dotyczy dziecka, które nie skończyło jeszcze pół roku nie należy się tym martwić, bowiem jest to zjawisko fizjologiczne, wynikające właśnie z nie w pełni rozwiniętych mięśni gałek ocznych. Ze starszym dzieckiem powinniśmy udać się do okulisty.
Dotychczas opisane symptomy dotyczą niemowląt. Na co zwrócić uwagę u starszych dzieci? Zwróćmy uwagę na to, w jaki sposób oglądają telewizor. Jeśli nasze pociechy chcą oglądać bajki siedząc bardzo blisko telewizora, to sygnał, że mogą cierpieć na krótkowzroczność. Z kolei, jeśli dziecko czyta książkę nienaturalnie oddalając ją od siebie, możemy mieć do czynienia z dalekowzrocznością.
Dzieci w wieku przedszkolnym mogą zgłaszać nam bóle głowy, będące wynikiem przeciążonego narządu wzroku. Warto więc obserwować i rozmawiać z dzieckiem, gdy coś takiego się dzieje. Nasze wątpliwości ostatecznie rozwieje lekarz robiąc specjalistyczne badania.
Jak zapobiegać rozwojowi wad wzroku u dzieci?
Wadom wzroku u dzieci nie można w pełni zapobiec. Można jednak uczyć dzieci zdrowych nawyków, np. nie pozwalając im od najmłodszych lat korzystać z telefonów czy tabletów. Rodzice wiedzą, że dla malucha nie ma nic bardziej interesującego niż gry i bajki oglądane na telefonie. Niestety, ta chwila spokoju dla opiekuna nie jest warta tego, aby maluch męczył swoje oczy. Według doniesień literaturowych maluchy poniżej trzeciego roku życia w ogóle nie powinny bawić się telefonami komórkowymi. Warto więc dla ich zdrowia, postawić na zabawy analogowe.
Drugą rzeczą, na którą powinniśmy zwracać uwagę jako rodzice, jest odległość od ekranu telewizora – ta, uznawana za bezpieczną nie przekracza 2,5 m. Powinniśmy zwracać uwagę na odpowiednio zorganizowany kącik nauki dla dziecka. Biurko powinno być dobrze oświetlone, aby nasza pociecha nie mrużyła oczu próbując czytać książkę lub odrabiać lekcje. Jeśli mamy taką możliwość, postawmy biurko pod oknem – naturalne światło jest zawsze lepsze dla oczu niż sztuczne. Zadbajmy też o ergonomiczne krzesło, które zapewni dziecku wygodę.
Duże znaczenie dla zdrowia oczu ma też odpowiednia dieta dziecka. Dieta zbilansowana, zdrowa, zgodna z zaleceniami żywieniowymi, bogata w witaminy A, C i E to podstawa. Głównym źródłem witaminy A są produkty pochodzenia roślinnego, takie jak: bataty, marchew, szpinak, dynia i pomidory. Wśród owoców, jako te o najwyższej zawartości witaminy A, na szczycie zestawienia plasują się morele, brzoskwinie i pomarańcze. Popularnym źródłem pokarmowym witaminy C są przede wszystkim zielone owoce i warzywa takie jak brukselka, kiwi, natka pietruszki, szpinak, czy owoce cytrusowe. Witaminę E znajdziemy z kolei w zdrowych olejach, ale nie tylko. Dużą jej ilość zawierają jaja, ryby morskie, pestki i orzechy.
Wady wzroku u dzieci: co zrobić, gdy podejrzewasz u swojej pociechy problemy ze wzrokiem?
Drodzy rodzice, jeśli zachowanie dziecka wskazuje na problem z widzeniem, nie wpadajcie w panikę. Może być to problem przemijający. Warto jednak zasięgnąć rady okulisty, który rozwieje wasze wątpliwości. Być może specjalista zaleci noszenie okularów korekcyjnych, które rozwiążą problem z widzeniem u dziecka.
Zdjęcie: Edi Libedinsky | Unsplash