W dobie dzisiejszego szybkiego tempa życia i wzorców ideału zaczerpniętych z mediów, coraz więcej nastolatków wpada w sidła chorób psychicznych, objawiających się zaburzeniami odżywiania. Do najbardziej znanych zaburzeń na tym tle należą anoreksja i bulimia. Inne, mniej znane, to zespół napadowego objadania się, ortoreksja czy jedzenie wybiórcze. Według doniesień literaturowych, 1% nastolatków ma zdiagnozowane zaburzenia odżywiania, u około 10% pozostają one nierozpoznane, a aż 20% leczonych nastolatków umiera z powodu choroby. Jak zauważyć zaburzenia odżywiania u nastolatka? Jak pomóc w początkowym stadium choroby? Czy wiesz, kiedy zwrócić się o pomoc do specjalisty?
Czym są i jak objawiają się zaburzenia odżywiania u nastolatków?
Zaburzenia odżywiania należą do grupy chorób psychicznych związanych z niewłaściwym stosunkiem do jedzenia. Jest to najbardziej ogólna definicja tego typu schorzeń. U każdego nastolatka zaburzenia odżywiania mogą objawiać się inaczej, różne są także powody ich występowania. Wielu naukowców zgodnie twierdzi, że przyczyną rozwoju chorób psychicznych o tym podłożu jest duża presja dotycząca dbania o idealny wygląd. Podatne na wpływ otoczenia nastolatki są w grupie ryzyka występowania zaburzeń odżywiania. Dodatkowo wielu młodych ludzi eksperymentuje ze sposobami odżywiania chcąc mieć kontrolę nad swoim ciałem. W tej grupie wiekowej obserwujemy stosowanie drakońskich diet, których celem jest szybka – i w konsekwencji niezdrowa – utrata masy ciała. Jeśli nastolatek widzi, że przynosi to oczekiwany sukces, nie przerywa diety – chce schudnąć jeszcze bardziej. Jest to zazwyczaj początek zaburzeń odżywiania na podłożu psychicznym.
Najczęstsze zaburzenia odżywiania, czyli anoreksja i bulimia
Anoreksja (łac. anorexia nervosa), czyli jadłowstręt psychiczny, charakteryzuje się stosowaniem głodówek oraz spowodowaną tym nagłą utratą wagi. Na tę chorobę narażone są w szczególności dorastające dziewczęta, chociaż zdarzają się też zachorowania wśród chłopców. Młodzież cierpiąca na anoreksję odczuwa paniczny stres przed przybraniem na wadze. Nastoletnie dzieci, które stale uważają, że ich ciało nie jest doskonałe, głodzą się i ćwiczą ponad siły. Patologicznym objawem choroby jest spaczone postrzeganie własnego ciała. Nawet jeśli chory na anoreksję nastolatek osiągnie minimalną dla swojego wzrostu wagę, nie powstrzyma się od dalszego stosowania diety. Jest to bardzo niezdrowe i może skończyć się niestety nawet śmiercią. Jeśli jako rodzic zauważasz, że Twoje dziecko nie zjada przygotowanych do szkoły kanapek, stroni od rodzinnych obiadów i chudnie w oczach, nie zwlekaj – czas na rozmowę! Pełna troski rozmowa jest pierwszym krokiem w dobrą stronę.
Bulimia (łac. bulimia nervosa), czyli żarłoczność psychiczna, to zaburzenie odżywiania polegające na niepohamowanym (inaczej kompulsywnym) spożywaniu posiłków, a następnie zwracaniu ich, poprzez wywoływanie wymiotów. Dziecko chore na bulimię na przemian odczuwa wstyd i zażenowanie, że nie potrafi zapanować nad atakiem głodu oraz ulgę po prowokowaniu wymiotów. W przeciwieństwie do osób chorujących na anoreksję, bulimicy zachowują zazwyczaj wagę odpowiednią dla ich wzrostu i wieku, co przyczynia się do późnego diagnozowania choroby. Objawy bulimii manifestują się w postaci awitaminozy spowodowanej wymiotami, wypadania włosów czy uszkodzenia szkliwa zębów z powodu częstych, prowokowanych wymiotów. Rodzice, których dziecko cierpi z powodu bulimii, zauważają najczęściej objawy psychiczne – apatię, wyłączanie się z wszelkich aktywności czy płaczliwość. Jeśli zaobserwujesz u swojego dziecka tego rodzaju objawy, utrzymujące się niepokojąco długo, koniecznie poproś o pomoc specjalistę.
Jak zapobiec problemom emocjonalnym u nastolatków?
Nie można w stu procentach zapobiec zaburzeniom odżywiania u nastolatków. Są to problemy o podłożu psychicznym, dlatego kluczowe są rozmowy z nastolatkiem. Jako rodzice powinniśmy tworzyć nić porozumienia z dzieckiem od najmłodszych lat, aby nie bało się i nie krępowało przyjść do nas z każdym problemem, którego nie potrafi rozwiązać samodzielnie. Nie wolno nam bagatelizować kłopotów nastolatka. Ignorowanie jego zmartwień mogłoby sprawić, że dziecko straci do nas zaufanie. Niezmiernie ważne jest szybkie reagowanie na objawy. Jeśli zauważymy jakiekolwiek niepokojące nas zachowania, nie warto czekać – należy czym prędzej skonsultować się z psychologiem lub psychiatrą. Nieleczone zaburzenia odżywiania u nastolatków zbierają niestety śmiertelne żniwo.
Jak leczy się zaburzenia odżywiania?
Leczeniem zaburzeń odżywiania na podłożu psychicznym zajmuje się psychiatra. Z pewnością zdiagnozuje on problem i zaleci odpowiednie leczenie. Bardzo istotna jest też praca nad samoakceptacją dziecka oraz radzeniem sobie z emocjami. Tu z pomocą przychodzi psycholog i psychoterapeuta. Pomocne okażą się także ćwiczenia relaksacyjne, które działając wyciszająco wspierają nastolatka w panowaniu nad stresem. Leczenie zaburzeń odżywiania to nie tylko kontakt ze specjalistami, ale przede wszystkim praca całej rodziny. Nikt nie planuje choroby, a tym bardziej młody człowiek, który nie ma świadomości tego, czym mogą skutkować niektóre zachowania. Nastolatek będzie potrzebował naszego wsparcia, zrozumienia i akceptacji w trakcie całego procesu leczenia.
Zdjęcie: DANNY G | Unsplash