Dzieci urodzone przed 37. tygodniem ciąży oraz te z wagą nieprzekraczającą 2,5 kg określane są mianem „wcześniaków”. Mogą one rozwijać się w tempie nieodbiegającym od normy – mieszczącym się w siatce centylowej oceniającej fizyczny rozwój malucha. Zdarza się jednak, że maluszki urodzone przed terminem potrzebują nieco więcej czasu na to, by dogonić inne dzieci pod względem fizycznym i intelektualnym. Już na początku życia stoczyły wszakże walkę, która może nie pozostawać bez wpływu na ich dalszy rozwój. Nie moglibyśmy porównywać osiągnięć rozwojowych dziecka urodzonego w 31. tygodniu ciąży do poziomu rozwoju dziecka donoszonego. Dlatego też lekarze i specjaliści do około 2. roku życia dziecka urodzonego przedwcześnie w ocenie jego stanu zdrowia posługują się tzw. wiekiem skorygowanym, który oznacza wiek liczony od prawidłowego terminu porodu.
Choć różnice między wcześniakami a dziećmi urodzonymi w terminie zacierają się z czasem, część skutków przedwczesnych narodzin może towarzyszyć dziecku przez wiele lat, a nawet przez całe życie. Wcześniactwo może skutkować m.in. trudnościami związanymi z koordynacją ruchową lub koncentracją uwagi. Jak rodzice mogą wspierać rozwój małego ucznia? W jaki sposób przygotować malucha urodzonego przedwcześnie na pobyt w szkole? W dzisiejszym wpisie przygotowaliśmy dla Was garść cennych informacji na ten temat. Zapraszamy do lektury!
Wcześniak a choroby wieku szkolnego
Dzieci urodzone przedwcześnie, które rozpoczynają naukę szkolną mają słabszy i mniej dojrzały układ odpornościowy od swoich rówieśników urodzonych w terminie. Są przez to bardziej narażone na infekcje. Maluch obciążony wcześniactwem może częściej zapadać na zapalenie oskrzeli, sezonowe przeziębienia czy alergie. Jako rodzice powinniśmy być na to przygotowani. Jest jednak małe pocieszenie tej sytuacji – jeśli Twoje dziecko często chorowało w przedszkolu, jest duża szansa, że układ odpornościowy zdążył się w ten sposób naturalnie zaadaptować do otoczenia. Dzięki temu w późniejszych latach wcale nie musi więcej chorować od swoich rówieśników. Miej jednak na uwadze, aby szczególnie dbać o układ odpornościowy swojego dziecka poprzez odpowiednią dietę, bogatą w witaminy i mikroelementy, szczególny nacisk kładąc na świeże owoce i warzywa oraz produkty naturalnie wzmacniające odporność.
Wcześniak a relacje z otoczeniem
Problemy zdrowotne wcześniaków diagnozowane są już na początku ich życia. Neonatolog decyduje zazwyczaj o konieczności umieszczenia maluszka w inkubatorze, w którym noworodki spędzają nawet kilka pierwszych miesięcy swojego życia. Zazwyczaj już wtedy rodzice dowiadują się, że dziecko będzie wymagało większej ilości uwagi i czasu. Dziecko urodzone przed terminem później zaczyna siadać czy chodzić. Jego układ nerwowy nie jest bowiem jeszcze w pełni dojrzały. Wcześniak może mieć problemy adaptacyjne, co będzie szczególnie widoczne wówczas, gdy pójdzie do szkoły czy przedszkola.
Jako rodzice możemy jednak wspierać dziecko w procesie adaptacji do wymagań szkolnych. Poza szczerą rozmową na temat wyzwań, jakie czekają na malucha w szkolnych murach, warto zdecydować się na konsultację z psychologiem dziecięcym. Specjalista oceni, czy dziecko rozwija się prawidłowo i wskaże obszary do dalszej diagnostyki, jeśli zauważy nieprawidłowości. Nie warto czekać, aż zaburzenia integracji sensorycznej lub inne trudności zostaną zauważone przez nauczyciela prowadzącego klasę.
Nader często rodzice o trudnościach dziecka dowiadują się właśnie wtedy, gdy mały uczeń jest już bardzo sfrustrowany niemożnością dostosowania się do wymagań wychowawcy lub nawiązania satysfakcjonujących relacji z rówieśnikami. Warto także korzystać z pomocy szkolnych pedagogów i psychologów, którzy chętnie służą radą. Wyprzedzając o krok bieg wypadków, zaoszczędzimy dziecku smutków i trosk.
Z jakimi przedmiotami wcześniaki mogą mieć trudności?
Wcześniak może gorzej radzić sobie z nauką – zwłaszcza na samym początku szkolnej przygody. Trudniej niż rówieśnikom urodzonym o czasie może mu przychodzić czytanie, zapamiętywanie i wysławianie się. Wcześniaki bywają nieśmiałe i małomówne, ciężko jest nawiązać z nimi kontakt w nowym środowisku, a im samym kłopot sprawiać może nawiązywanie przyjaźni czy choćby zabawa z innymi dziećmi. Część dzieci jest wyraźnie szczuplejsza, drobniejsza i niższa od rówieśników, co może wpływać na ich pewność siebie, a także na osiągnięcia sportowe i wyniki uzyskiwane podczas lekcji wychowania fizycznego. Problemy ze skupieniem uwagi mogą natomiast wpływać na niechęć do matematyki, a późniejszy rozwój mowy bywa przyczyną kiepskich ocen z języka polskiego i języków obcych.
Ogromne znaczenie będzie mieć podejście rodziców do tej sytuacji. Warto pamiętać o tym, że trudności dziecka nie wynikają z jego lenistwa czy złośliwości – są konsekwencjami przedwczesnych narodzin i ich powikłań. W Polsce coraz więcej dzieci rodzi się przed terminem, coraz więcej też wiemy o problemach rozwojowych wieku przedszkolnego i szkolnego wcześniaków. Poza kontaktem z psychologiem dziecięcym powinniśmy omawiać rozwój maluszka z pediatrą prowadzącym dziecko. Lekarz będzie służyć wsparciem w przypadku wątpliwości dotyczących zdrowia i rozwoju dziecka.
Zdjęcie: Pavel Danilyuk | Pexels