Anglicyzmy – zapożyczenia z angielskiego. Definicja, przykłady

Anglicyzmy to zapożyczenia z języka angielskiego – słowa, które na stałe weszły do naszego języka. Występują one tak naprawdę w większości języków, a te najmocniej utrwalone są dla nas już tak naturalne, że nie zdajemy sobie sprawy z ich zapożyczenia. Skąd się biorą? Jakie są ich rodzaje? I które z nich używamy najczęściej? O tym właśnie przeczytasz w artykule.

Weekend, menedżer, drink, blog czy też parking – te słowa brzmią swojsko, prawda? A przecież wszystkie przywędrowały do nas z angielskiego! Tak mocno zadomowiły się w naszym języku, że mało kto pamięta, że to zapożyczenia. Ciekawi Cię, jak angielszczyzna wpływa na naszą codzienną mowę? Czytaj dalej!

Anglicyzmy – czyli co? Najprostsza definicja

Anglicyzmy to zapożyczenia z języka angielskiego występujące w języku polskim:

• w formie oryginalnej (np. weekend),
• w formie zaadaptowanej do języka polskiego, czyli spolszczone (np. menedżer).

Skąd biorą się anglicyzmy? W dużej mierze to zasługa ogromnego wpływu kultury anglojęzycznej – filmów, muzyki, Internetu czy popkultury. Zapożyczenia to zresztą nic nadzwyczajnego – pojawiają się w każdym języku, który wchodzi w kontakt z innymi. A że dziś to angielski pełni rolę lingua franca, czyli języka międzynarodowej komunikacji, to nic dziwnego, że właśnie z niego przejmujemy najwięcej słów.

Równocześnie pamiętajmy, że anglicyzmy to nie jedyne zapożyczenia w naszym języku. „Makijaż”, „balejaż”, „perfumy” czy „biżuteria” są zapożyczeniami z języka francuskiego, a „balast”, „blat”, „lakier”, „makler” czy „meldować” to przykłady germanizmów (zapożyczeń z języka niemieckiego).

„Nie ma żadnego dowodu na to, że jakikolwiek język rozwinął się w kompletnej izolacji od innych języków”.

Grey S. Thomason¹

Sprawdź też:⤵️

Angielski dla najmłodszych: Jak wprowadzić dziecko w świat języka angielskiego?

Top 10 anglicyzmów, które… nigdy nie powinny zostać przetłumaczone

Wiele anglicyzmów najlepiej działa właśnie w swojej oryginalnej formie. Nie wynika to z historii języka angielskiego ani jego roli w obecnym świecie, ale z o wiele bardziej prozaicznego powodu: angielski ma więcej słów niż większość języków. Dzięki temu określenia angielskie są często po prostu bardziej trafne – nasze polskie słowa mogą być albo zbyt ogólne, albo zbyt szczegółowe lub po prostu… nie istnieje żaden odpowiednik, który nie byłby opisowy. A że każdy język dąży do uproszczeń, w sytuacji gdzie nie ma ekwiwalentu, chętniej zapożyczamy słowa, niż tłumaczymy je pełnymi zdaniami.

No dobrze, ale to jest tylko teoria – zerknijmy na praktyczne przykłady:

✅ selfie – tutaj tak naprawdę nie ma lepszego słowa
✅ cool – moglibyśmy tutaj użyć słowa „fajny”, ale to mimo wszystko nie to samo…
✅ OK – tutaj mamy co prawda alternatywy, np. „w porządku”; jednak ok jest znacznie prostsze i krótsze, co zarówno pokrywa się z dążeniem języka do uproszczeń, jak i… z dawnymi ograniczeniami znaków w SMS-ach, gdzie każda litera była na wagę złota

✅ weekend – „końcówka tygodnia” brzmi niezręcznie, a „sobota-niedziela” nie oddaje idei czasu wolnego; „wolne” będzie za to zbyt ogólne
✅ online – „w sieci” czy „w trybie sieciowym” są opisowe i nieporęczne
✅ spam – „niechciana poczta” jest poprawna, ale znacznie dłuższa i mniej intuicyjna

✅ deadline – „ostateczny termin” to niby odpowiednik, ale nie ma tego samego emocjonalnego ciężaru plus jest nieporęcznie długie
✅ chill – „wyluzować się” to fraza, a „chill” jest krótsze i bardziej naturalne w wielu kontekstach, szczególnie że określenia z „chill” utrwaliły się już w kulturze, zarówno międzynarodowej, jak i tej polskiej
✅ feedback – „informacja zwrotna” istnieje, ale „feedback” jest szybszy i bardziej powszechny w języku biznesowym; dodatkowo feedback zazwyczaj jest do pracy, jakich działań, a „informacja zwrotna” ma nieco bardziej ogólne znaczenie
✅ gaming – nie oznacza po prostu „grania w gry”, a raczej mówi o całej kulturze i zainteresowaniu grami jako hobby

Sprawdź też: ⤵️

Moje dziecko chce być youtuberem, co dalej?

Kiedy anglicyzmy są pomocne, a kiedy mogą zacząć przeszkadzać?

Anglicyzmy potrafią być naprawdę użyteczne – są zwięzłe, dobrze brzmią w kontekście cyfrowym i często od razu wiadomo, o co chodzi. Czasami wręcz ułatwiają komunikację, szczególnie w branżach, gdzie język angielski jest standardem.

Zdarza się, że sięgamy po anglicyzmy nawet wtedy, gdy mamy pod ręką równie trafne (albo trafniejsze!) polskie słowa. Przykład? Czasownik „lajkować” – choć już mocno osadzony w języku Internetu – właściwie niczym nie różni się od naszego swojskiego „polubić”. Oba słowa opisują tę samą czynność, ale wybór między nimi bywa czymś więcej niż tylko kwestią językową – często niesie za sobą styl, przynależność do konkretnej grupy albo chęć podkreślenia nowoczesności.

Podobnie w marketingu – coraz częściej spotykamy się z określeniami typu content specialist zamiast „specjalista ds. treści”. Czasem to zabieg wizerunkowy, który ma zasugerować nowoczesności. Czasem – po prostu wpływ środowiska zawodowego, w którym angielski jest językiem codziennym.

Nie ma w tym nic złego – język żyje i reaguje na zmiany społeczne. Warto jednak zadawać sobie pytanie: czy dane zapożyczenie rzeczywiście coś wnosi, czy może jedynie maskuje to, co już dobrze znamy po polsku?

Sprawdź też:⤵️

Zasady przydatne w słowotwórstwie

Ciekawostki: Anglicyzmy, które brzmią inaczej niż w angielskim

Nie wszystkie anglicyzmy w języku polskim znaczą dokładnie to samo i są tak samo używane. Oto kilka przykładów:

✅ weekend – po angielsku oznacza on nie tylko sobotę i niedzielę, ale również piątek wieczór (i o ile w j. polskim mówimy, że zaczynamy weekend w piątek, to umawiając się w weekend mamy na myśli jednak sobotę albo niedzielę); z drugiej strony, Anglicy nie powiedzą „long weekend” mając na myśli dłuższe wolne, tak jak my używamy określenia „długi weekend”
✅ shopping – po angielsku oznacza po prostu robienie zakupów, a w języku polskim ten anglicyzm stosujemy głównie do zakupów odzieżowych lub spędzania czasu w galeriach handlowych
✅ lifting – w j. angielskim oznacza podnoszenie, a w slangu angielskim kradzież lub bycie złapanym przez policję; w Polsce używamy tego słowa do… zabiegów odmładzających.

Sprawdź też:⤵️

Ciekawostki o Wielkiej Brytanii

Kiedy warto zastąpić anglicyzm polskim odpowiednikiem?

Czasami warto zastąpić anglicyzmy polskim odpowiednikiem. Może być ku temu kilka powodów:

• istnieje dobrze funkcjonujący polski odpowiednik (np. „event” → „wydarzenie”),
• anglicyzm zaciemnia znaczenie (np. osoba, która nie zna angielskiego, nie będzie wiedziała co znaczy „deadline”),
• anglicyzm brzmi sztucznie lub pretensjonalnie (np. „ASAP” zamiast „jak najszybciej”,
• zastosowanie dotyczy urzędowej lub formalnej komunikacji – większość anglicyzmów (poza tymi najbardziej utrwalonymi w języku codziennym) uznawane jest za język potoczny.

Co więcej, niektóre słowa w języku polskim brzmią po prostu lepiej niż po angielsku. Kilka przykładów:

• „zawrotka” zamiast „U-turn”,
• „świeżak” zamiast „newbie” lub „noob”,
• „dziara” zamiast „tatuaż”.

Sprawdź też:⤵️

Czy kontakt z multimediami szkodzi dzieciom?

Anglicyzmy: które są „na czasie”, a które zaraz znikną?

Na czasie są przede wszystkim anglicyzmy pokoleniowe – te używane przez młodszych użytkowników Internetu. Dodatkowo możemy tu zaliczyć anglicyzmy związane z ogólnoświatowymi trendami. Przykładowo:

• boomer
• zoomer
• cringe
• flexować
• AI
• prompt
• deepfake
• streaming

Z drugiej strony, tego typu anglicyzmy łatwo wypadają z łask – niedługo możemy zaobserwować rzadsze użycie słów popularnych wśród nieco starszych pokoleń, na przykład:

• lajkować – najpewniej zastąpi je po prostu „zostawiać reakcję”,
• inboxować – dawniej popularne, teraz powoli wypiera je inny anglicyzm, a raczej angielski skrótowiec: „napisać DM”,
• influencer – przy obecnym wysypie domorosłych influencerów, możliwe jest, że Ci więksi i poważniejsi twórcy przyjmą inną nazwę, np.: „kreator treści” lub „celebryta”; oczywiście krąg się zatoczy i po pewnym czasie zapomnimy o influencerach a za to będziemy mieli wysyp celebrytów.

Sprawdź też:⤵️

Skrótowce rządzą, czyli TOP 10 polskich i angielskich skrótowców dzieci i młodzieży

Z przymrużeniem oka: anglicyzmy, które Polacy wymyślili po swojemu

Wiesz już wszystko o anglicyzmach w języku polskim – super! Na koniec, zerknijmy na kilka zabawnych przykładów naszej polskiej kreatywności, czyli tego jak dostosowaliśmy anglicyzmy do naszego języka:

• Facebook → „fejsbuk”
• Jam session, czyli luźne granie na instrumentach → „dżem seszyn”
• Literally → „literalnie”, bo dosłownie nie ma innego ekwiwalentu…
• Update → „apdejtować”, bo „aktualizować” jest za mało aktualne…

Sprawdź też:⤵️

• Kreatywność: czym jest i jak ją pobudzić?
• Jak wykorzystać mnemotechniki w nauce angielskiego?
• Idiomy angielskie. Które warto znać? Lista + sposoby na zapamiętanie

Źródło:

Mękarska, A., & Kamasa, V. (2015). Modowe freaki i backpakerzy. Najnowsze anglicyzmy na polskich blogach. Investigationes Linguisticae, 32, 35–52.