If you read this… you’ll finally understand conditionals! Czas na porządne ogarnięcie zdań warunkowych – zero, pierwszy, drugi, trzeci i mieszane. Proste zasady, przykłady z życia i kilka trików, które pomogą Ci zapamiętać, kiedy co stosować. Are you ready? If yes…
Czym są conditionals i po co komu to „gdybanie”?
Zdania warunkowe, czy też z angielskiego conditionals (ale również: okresy warunkowe lub tryby warunkowe), to forma gramatyczna pozwalająca nam… gdybać. Służy ona do pokazywania zależności: jeśli wydarzy się X to Y. Nie ma tutaj zbyt wielkiej filozofii… a może jest?
W angielskim rozróżniamy kilka rodzajów zdań warunkowych: rodzaj 0, 1, 2, 3 i mixed conditonals i to może sprawiać pewne trudności. W polskim nie rozróżniamy gramatycznie pomiędzy poszczególnymi rodzajami (zawsze mówimy w ten sam sposób), co może sprawiać, że angielskie conditionals wydają się nam nieco abstrakcyjne.
Z drugiej strony, tryby warunkowe są super przydatne w codziennej komunikacji w języku angielskim – służą do mówienia o wszystkim, od prawd uniwersalnych po gdybanie o przeszłości. Dodatkowo kierują się one jasnymi zasadami – po odpowiedniej dozie nauki i powtórek na kursach angielskiego dla dzieci, conditionals przestają sprawiać dzieciom jakiekolwiek problemy!
Sprawdź też: ⤵️
Jak pomóc dziecku z gramatyką angielską?
Zero conditional – zasady
No dobrze, teoria za nami, pora przyjrzeć się praktyce. Zacznijmy od zero conditional – zdania warunkowego służącego do mówienia o prawdach uniwersalnych.⤵️
- ✅ Struktura: If + present simple + present simple
- ✅ Zastosowanie: Używamy, gdy mówimy o faktach, prawach natury, zasadach, rutynach – czyli o rzeczach, które są zawsze prawdziwe.
- ✅Przykłady:
- If you heat water to 100°C, it boils.
- If it rains, the grass gets wet.
- If people don’t drink water, they get dehydrated.
Sprawdź też: ⤵️
Nauka gramatyki śpiewająco? Znamy muzyczne myki!
First conditional – możliwe sytuacje w przyszłości
First conditional stosujemy do mówienia o sytuacjach możliwych w przyszłości. Oto co musisz wiedzieć o tym rodzaju zdań warunkowych.⤵️
- ✅ Struktura: If + present simple + will + bezokolicznik
- ✅ Zastosowanie: Gdy mówimy o realnych i możliwych sytuacjach w przyszłości.
- ✅ Czasowniki modalne, które można użyć zamiast „will”: can, might, may, should
- ✅ Przykłady:
- If it rains, we will stay at home.
- If you study, you might pass the exam.
- If she calls, I can help her.
Second conditional – gdybanie, marzenia, nierealne scenariusze
Second conditional wykorzystujemy do gdybania o sytuacjach nierealnych lub mało prawdopodobnych, np. takich jak wygrana na loterii. Jak wygląda budowa zdań w tym wypadku?⤵️
- ✅ Struktura: If + past simple + would/could + bezokolicznik
- ✅ Zastosowanie: Kiedy mówimy o mało prawdopodobnych lub niemożliwych sytuacjach w teraźniejszości lub przyszłości, a także gdy udzielamy rad.
- ✅ Przykłady:
- If she won the lottery, she would travel the world.
- If it snowed in July, we could go skiing.
- If I were* you, I would study harder.
* W przypadku second conditional możemy użyć If I / he / she / it + were
Sprawdź też: ⤵️
Third conditional – za późno, żeby coś zmienić
Third conditional wykorzystujemy do gdybania o przeszłości – sytuacjach, które się nie wydarzyły, ale mogłyby mieć inne skutki, gdyby coś potoczyło się inaczej. Wygląda on następująco: ⤵️
- ✅ Struktura: If + past perfect + would have + past participle
- ✅ Zastosowanie: Używamy, gdy mówimy o przeszłości, której nie możemy zmienić – wyrażamy żal, wyrzuty sumienia, analizujemy sytuacje „co by było, gdyby…” czy zastanawiamy się nad alternatywnymi wersjami przeszłości.
- ✅ Przykłady:
- If I had studied harder, I would have passed the test.
- If we had left earlier, we wouldn’t have missed the train.
- She would have helped if she had known.
Sprawdź też: ⤵️
Wszystkie czasy angielskie w pigułce
Kreatywna nauka:
„Osobiście trzeciego conditionala nauczyłem się na dodatkowym angielskim w gimnazjum. Co ciekawe lektor nie przedstawił nam klasycznych zasad; zamiast tego napisał na tablicy formułę, którą zapamiętałem do dziś:
Ifajd + zdanie, aj łudyw + reszta zdania
Myślę, że to fajnie pokazuje, jak kreatywne podejście do nauki i humor pomagają uprościć nawet z pozoru trudne zagadnienia gramatyczne ”.
– Adrian, magister filologii angielskiej
Jak odróżnić 2 od 3 conditional?
Najprościej będzie zapamiętać poniższe reguły:
- 2️⃣ Second conditional → sytuacje nierealne lub mało prawdopodobne w teraźniejszości lub przyszłości.
- If I were rich, I would buy a yacht.
- 3️⃣ Third conditional → sytuacje nierealne w przeszłości.
- If I had been rich last year, I would have bought a yacht. (Ale nie byłem, więc nie kupiłem)
Sprawdź też: ⤵️
Czasy w języku angielskim – jak utrwalać, aby dziecko skutecznie je zapamiętało?
Mixed conditionals – trochę teraźniejszości, trochę przeszłości
Mieszane zdania warunkowe albo mixed conditionals łączą części z pozostałych conditionals. Wykorzystasz je głównie do mówienia o sytuacjach, w których różne czasy (np. przeszłość i teraźniejszość) wpływają na siebie w Twoim gdybaniu. Zerknijmy na przykłady:
- If she weren’t afraid of flying, she would have gone to Paris last year. → Gdyby nie bała się latać (a nadal się boi), to w zeszłym roku poleciałaby do Paryża.
- If she had studied architecture, she would be an architect now. → Gdyby studiowała architekturę (w przeszłości), to byłaby architektem (teraz).
Chcesz ułatwić sobie naukę zdań warunkowych? Wykorzystaj do tego oś czasu – znacząco ułatwi Ci to korzystanie zarówno ze standardowych, jak i z mieszanych conditionals!
➡️ Pobierz wykres z conditionals w pdf do druku
Typowe błędy w zdaniach warunkowych – nie daj się złapać!
A teraz ugryźmy temat z drugiej strony: jakie błędy językowe pojawiają się najczęściej u uczniów dopiero przyswajających to zagadnienie gramatyczne?
1. Klasyk, czyli gdzie to „will”?
W zdaniach warunkowych typu 1 conditional „will” występuje w zdaniu wyrażającym skutki/rezultat, nigdy po „if”.
- ✅ If it rains, we will stay at home.
2. Mieszanie struktur – czyli „gramatyczny Frankenstein”
Warto zapamiętać struktury poszczególnych conditionals, aby nie mieszać ich ze sobą.
- ✅ If I study, I will pass the test. (first conditional)
- ✅ If I studied, I would pass the test. (second conditional)
- ✅ If I had studied, I would have passed the test. (third conditional)
3. Jakie czasy gramatyczne w zero conditional?
Jeśli to fakt – używamy present simple, nie „will”.
- ✅ If you mix yellow and red, you get orange.
4. Magiczne „If I were”
W 2 conditional czasownik „to be” użyty po „if” ma najczęściej występuje w takiej samej formie dla wszystkich osób – „were”.
- ✅ If he were younger, he would travel more.
Łatwo uniknąć tego błędu, zapamiętując proste frazy, np. „If I were you” albo dla osób bardziej muzycznych, słowa znanej piosenki: „If I were a rich man”
Conditionals w życiu codziennym – przykłady z życia (i piosenek)
Na koniec zerknijmy na praktyczne zastosowanie angielskich trybów warunkowych, które pomogą Ci przećwiczyć to zagadnienie i pokazują, jak ważne są conditionals w codziennej komunikacji.
- „If I were a boy, even just for a day…” – Beyoncé
Jaki to conditional?
✅ 2 conditional
Tłumaczenie: Gdybym była chłopakiem, choćby na jeden dzień…
➡ Gdybanie o nierealnej sytuacji – idealny przykład! - „If I Were a Rich Man” – piosenka z musicalu „Skrzypek na dachu”
Jaki to conditional?
✅ 2 conditional
Tłumaczenie: Gdybym był bogaty…
➡ Gdybanie o nierealnej sytuacji
Przykłady z codziennych rozmów
- If it rains, I’ll bring an umbrella.
Jaki to conditional?
✅ first conditional - If I were you, I’d take the job.
Jaki to conditional?
✅ second conditional - If we had taken that turn, we wouldn’t be lost.
Jaki to conditional?
✅ third conditional - If I hadn’t snoozed my alarm, I wouldn’t be late.
Jaki to conditional?
✅ third conditional - If you press this button, the machine stops.
Jaki to conditional?
✅ zero conditional
Angielskie zdania warunkowe w pigułce
Zdania warunkowe w języku angielskim stosujemy do gdybania o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. W zależności od tego, o jakim czasie mówimy zastosujemy inny rodzaj conditionala. Czy nauka ich jest trudna? Nie! Wystarczy opanować podstawowe zasady. Pamiętaj też, że nawet native speakerzy popełniają błędy; nie przejmuj się więc, jeśli Ty lub Twoje dziecko popełniacie je, mówiąc w trybie warunkowym!
Sprawdź też: ⤵️
Passive voice, czyli strona bierna w języku angielskimReported speech – mowa zależna w języku angielskimRozejrzyj się! Angielski jest wokół nas!
Nadzór merytoryczny:
Sylwia Sękowska – metodyczka główna Early Stage, zajmuje się projektami metodycznymi, tworzeniem materiałów dydaktycznych, a także prowadzi webinaria dla rodziców i nauczycieli. W wolnym czasie lubi chodzić do teatru i na koncerty oraz podróżować.