Which vs. that: Różnice i ćwiczenia

Czy zdarzyło Ci się kiedyś utknąć z dzieckiem nad zadaniem domowym z angielskiego, zastanawiając się, czy w zdaniu wstawić which czy that? Spokojnie, to jedna z tych gramatycznych zagwozdek, która sprawia problem nawet rodowitym użytkownikom języka angielskiego! Na szczęście istnieje naprawdę prosty sposób, by raz na zawsze zapamiętać tę różnicę. Czytaj dalej!

Which i that możemy przetłumaczyć jako „który” lub „która”. Chociaż niosą to samo znaczenie, używamy ich w różnym kontekście. Sprawdź, jak używać which i that w języku angielskim w zdaniach złożonych. Przygotowaliśmy też kilka ćwiczeń, które powinny ułatwić praktykę i pomóc w utrwaleniu zasad ich użycia.

Najprostszy sposób na zapamiętanie różnicy między that a which

Gramatyka nie musi być trudna, jeśli użyjemy odpowiedniego porównania. Zobacz, jak metoda kanapki wyjaśnia wszystko w mgnieniu oka.

That – część obowiązkowa (chleb)

That używamy, gdy informacja jest niezbędna. To fundament. Jeśli zabierzesz chleb, kanapka przestaje istnieć.

Dlaczego tak?
W tym zdaniu wskazujemy na konkretną książkę. Gdybyśmy usunęli fragment „that is on the table”, zostałoby nam samo „The book is mine”. Odbiorca zapytałby: „Ale która książka?”. Informacja ta jest kluczowa dla zrozumienia sensu.

⭐ Zapamiętaj: That = KLUCZ (nie oddzielamy go przecinkiem).

Which – część dodatkowa (sałata)

Which to dodatek. Kanapka z sałatą jest lepsza, ale bez niej też się najesz. Używamy go do wtrąceń i ciekawostek.

Dlaczego tak?
Główny przekaz to „Książka jest ciekawa”. To, że kupiłeś(-łaś) ją wczoraj, to tylko bonusowa informacja. Możesz ją wyciąć, a zdanie dalej będzie logiczne i pełne.

⭐ Zapamiętaj: Which = OZDOBNIK (zawsze w towarzystwie przecinków).

Szybka ściąga wizualna

Kiedy następnym razem będziesz pisać tekst po angielsku, pomyśl o jedzeniu:

• That to chleb. Nie ma chleba = nie ma kanapki. (Zdanie się sypie).
• Which to sałata. Fajnie, że jest, ale bez niej kanapka też istnieje. (Zdanie działa bez tego fragmentu).

Which/that – kiedy używać danego zaimka?

Tutaj znajdziesz bardziej „gramatyczne” wyjaśnienie różnic między which i that. Jeśli wystarczy Ci praktyczne rozróżnienie i ćwiczenia – zjedź niżej. ⬇️

Słowa which i that stosujemy w języku angielskim przede wszystkim w zdaniach przydawkowych (relative clauses). Zadaniem tych zdań jest doprecyzowanie lub uzupełnienie informacji o rzeczowniku, używając zaimków względnych, np. „który” i „jaki”. W języku codziennym bardzo często można usłyszeć which i that stosowane zamiennie. Jednak w tekstach formalnych (akademickich i biznesowych), użycie nieodpowiedniego zaimka będzie uznane za błąd gramatyczny.

Wyróżniamy dwa rodzaje zdań podrzędnych przydawkowych – ograniczające i nieograniczające. W zależności od rodzaju zdania powinno się użyć odpowiednio which lub that.

That– zdania ograniczające (restrictive clauses)

That jest słowem, które pojawia się przy zdaniach ograniczających. To zdania, które wprowadzają niezbędne informacje o rzeczowniku, zmieniające wydźwięk całego komunikatu. Zapewniają kontekst niezbędny do zrozumienia sensu zdania.

Należy pamiętać, że that stosujemy w zdaniu bez przecinka – to nie wtrącenie, ale uzupełnienie informacji.

Bez dodatkowej informacji wprowadzonej przez that zdanie to miałoby kompletnie inne znaczenie.

Which – zdania nieograniczające (non-restrictive clauses)

Which to nieodłączny element zdań nieograniczających. Oznacza to, że pojawia się w zdaniach jako dodatkowa informacja, bez której jednak komunikat dalej ma sens i może być odpowiednio zrozumiany. Słowo to opisuje rzeczownik, ale może być usunięte ze zdania bez zmiany jego znaczenia.

Nie zapominaj, że which stosujemy zawsze z przecinkami, ponieważ działa jako wtrącenie.

Informacje dodane po which zapewniają większy kontekst, jednak bez nich można bez problemu zrozumieć sens zdania.

Which i that w American English a British English

Wiesz już, kiedy powinno używać się which i that w zdaniach podrzędnych. Warto być też świadomym tego, jaki stosunek do ich użycia prezentuje się w brytyjskiej i amerykańskiej odmianie języka angielskiego.

W amerykańskim angielskim częściej używa się that zamiast which, nawet wtedy, gdy według kontekstu lepiej pasowałoby drugie słowo. Nie zadziała to jednak w drugą stronę – Amerykanie używają which jedynie w zdaniu nieograniczającym.

W brytyjskim angielskim podczas swobodnych konwersacji również usłyszysz, że which i that w zdaniach ograniczających są stosowane naprzemiennie. Jednak w formalnych komunikatach pisanych zgodnie z RP (Received Pronunciation, tzw. wymowa standardowa) zasady te są ściśle przestrzegane.

Sprawdź też: ⤵️

Zasady czytania po angielsku. Wymowa angielska bez tajemnic

A także: ⤵️

• ➡️ Sposoby na poprawę wymowy w języku angielskim
• ➡️ Ćwiczenia wspomagające wymowę angielską u dzieci

Which i that w praktyce – czy trzeba mówić idealnie?

Nie przejmuj się, jeśli dalej nie czujesz do końca różnicy między which i that. Choć istnieją zasady, które sygnalizują użycie danego słowa, podobnie jak w przypadku przedimka the, z czasem zaczniesz używać ich intuicyjnie. Pamiętaj, że nawet native speakerzy języka angielskiego miewają problemy z odróżnieniem, kiedy należy użyć which, a w którym zdaniu jest potrzebne that. 

Sprawdzoną i skuteczną drogą do nauki języka angielskiego nie jest powtarzanie teorii (chociaż ją też warto znać), ale regularna praktyka i ćwiczenia.

Koniecznie sprawdź: ⤵️

• ➡️ Zaimki dzierżawcze w języku angielskim (possesive pronouns)
• ➡️ Conditionals, czyli zdania warunkowe w języku angielskim
• ➡️ Rzeczowniki policzalne i niepoliczalne w języku angielskim
• ➡️ Wszystkie czasy angielskie w pigułce

Co o użyciu which i that mówią eksperci?

W słownikach Merriam-Webster i Oxford znajdziemy informację, że tak naprawdę which i that są coraz częściej używane zamiennie. Rozróżnienie między nimi ma znaczenie w komunikacji formalnej – esejach, egzaminach i pracach naukowych.

Podobne wnioski wysnuł też w badaniu z 2017 roku Carl-Staffan Svenbro z Lund University. Przeprowadzając analizę za pomocą korpusów językowych, doszedł do wniosku, że z roku na rok różnica między użyciem which i that coraz bardziej się zaciera. Zgodnie z przeprowadzonym badaniem prawie 97% przypadków zdań podrzędnych ograniczonych w amerykańskiej odmianie angielskiego używało that, gdy obie wersje mogłyby być uznane za poprawne. W brytyjskim angielskim ta zmiana jest nieco mniej widoczna, ale również ma miejsce.

✏️ Ćwiczenia – which or that?

Ćwiczenie 1 – wpisz which lub that w lukę

1. This is the book ___ I told you about. 
2. I bought a new phone, ___ was very expensive.
3. We visited Paris, ___ is the capital of France.
4. The car ___ is parked outside belongs to my brother. 
5. The pen ___ is on the table is mine. 
6. He failed the exam, ___ surprised everyone.
7. Do you remember the movie ___ we watched last week?
8. The cat ___ sleeps on the sofa is very cute.

Ćwiczenie 2 – przetłumacz zdania, używając which lub that

1. To jest książka, którą kupiłem wczoraj.
2. Samochód, który stoi przed domem, należy do mojego wujka.
3. Widziałam film, który był bardzo zabawny.
4. Tort, który zrobiła moja siostra, był przepyszny.
5. Wysłałem e-mail, który był pełen błędów.
6. Ten pies, który ma białe łapy, jest bardzo przyjazny.

Źródła:

1. Svenbro, C. S. (2017). Which vs. That: A Corpus Study
   https://lup.lub.lu.se/student-papers/search/publication/8914091 
2. Merriam-Webster Dictionary
   https://www.merriam-webster.com/
3. Oxford Learner’s Dictionary
   https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/