Któż nie słyszał o Harrym Potterze – chłopcu w czarnych okularach z okrągłymi oprawkami, z blizną w kształcie pioruna, którego magiczny talent i hart ducha wielokrotnie ratowały świat czarodziejów i istot magicznych, ale i ten nasz, świat zwykłych mugoli? Serię książek o przygodach Harry’ego Pottera przetłumaczono na 80 języków, a trzy lata temu sprzedaż książek na całym świecie przekroczyła 500 milionów egzemplarzy. Co sprawiło, że książki J. K. Rowling stały się światowym hitem?
Gwiazdy J.K. Rowling
Joanne Kathleen Rowling od wczesnych lat dzieciństwa marzyła o tym, by zostać pisarką. Jako nieśmiała, niepewna siebie dziewczynka nie wierzyła jednak w swoje umiejętności. Jej dzieciństwo należało do trudnych, dlatego Jo uciekała od problemów do świata fantazji, gdzie wiara i wewnętrzna moc może odwrócić bieg nawet najgorzej zapowiadającej się historii. Pierwszą bajkę napisała w wieku sześciu lat. Opowiadała historię królika o imieniu… Królik 🙂
Lata później, jako dorosła już niemal kobieta, J. K. Rowling wybrała studia na University of Exeter. Ich wybór nie był jednak tym, o czym marzyła przyszła pisarka. Na decyzję o wyborze kierunku studiów – filologii klasycznej i języka francuskiego – naciskali bowiem jej rodzice, oddalając Jo od tego, co zapisano jej w gwiazdach. Studia miały przynieść Rowling dobry zawód, z którego mogłaby się utrzymać. Cóż za przewrotna historia, biorąc pod uwagę fakt, iż obecnie autorka serii o Harrym Potterze zarabia około 140 funtów… na minutę!
Czytaj też: J.R.R. Tolkien – słynny poliglota, który tworzył własne języki
Jak można było przewidzieć, studia i literatura klasyczna nie budziły zainteresowania Rowling. Joanne od literatury francuskiej wolała książki Tolkiena i Dickensa. Czytała tak dużo, że za książki nieoddane na czas do uniwersyteckiej biblioteki naliczono jej karę w zawrotnej wówczas kwocie 50 funtów.
Po ukończeniu studiów Joanne podejmowała się wielu prac, wciąż poszukując pomysłu na siebie. Przez cały ten czas tworzyła do szuflady, próbując napisać historię, która poruszy serca czytelników.
Nieoczekiwany zwrot akcji nastąpił w 1990 roku. Czterogodzinne opóźnienie pociągu sprawiło, że Jo musiała znaleźć sobie zajęcie. To właśnie wtedy w jej głowie powstał pomysł postaci chłopca o magicznych mocach. Joanne tworzyła historię Harry’ego w wolnych chwilach – po pracy lub w podróży. Na zarys powieści złożyło się wiele, ręcznie pisanych notatek, tworzonych niejednokrotnie na skrawkach papieru. Czasem pomysły na kolejne wątki wpadały do głowy Jo zupełnie niespodziewanie. Prace nad historią małego czarodzieja przerwała śmierć matki J. K. Rowling. Ich bliska relacja stała się jednak inspiracją do tego, by największa moc Harry’ego pochodziła od miłości jego tragicznie zmarłej mamy.
W bezpiecznej krainie magii i czarów
Rok później, chcąc zacząć nowe życie, Joanne przeprowadziła się do Portugalii, gdzie została nauczycielką angielskiego w szkole językowej. Tam poznała również swojego przyszłego męża, a owocem ich związku była córka, Jessica. Szczęście nie trwało jednak zbyt długo. Mąż Joanne, Jorge Arantes, okazał się bowiem człowiekiem porywczym i skłonnym do agresji. Po rozstaniu w 1993 roku Rowling wróciła do rodzinnej Anglii jako samotna mama pięciomiesięcznej dziewczynki.
Trudne doświadczenia i przewlekły smutek stały się przyczyną jej depresji. Jo przypomniała sobie jednak sposób, z którego korzystała jako dziecko – wróciła do świata marzeń i fantazji. W 1995 roku ukończyła powieść „Harry Potter i Kamień Filozoficzny” i… była wciąż jeszcze daleka od literackiego sukcesu. Nie udało jej się znaleźć wydawnictwa, które zechciałoby wydać książkę. Sfrustrowana Joanne zgłosiła się po pomoc do kilku agencji literackich, które zajmowały się wyszukiwaniem dla wydawnictw młodych, rokujących pisarzy. Każda z agencji otrzymała trzy rozdziały pierwszej książki o Harrym Potterze. Po czasie otrzymała odpowiedź od jednego z agentów z prośbą o przesłanie dalszej części książki.
Wspominając tę historię po latach, Jo przyznała, że był to „najlepszy list, jaki otrzymała w swoim życiu”. Podobno wydawnictw, które odrzuciły książkę J. K. Rowling, było aż 12!
„Niektóre niepowodzenia są w życiu nieuniknione. Nie da się żyć bez ponoszenia porażek w jakiejś dziedzinie, chyba że żyje się tak ostrożnie, jakby się w ogóle nie żyło – co z kolei stanowi porażkę na całej linii”.
– J. K. Rowling
Za co pokochaliśmy książki J. K. Rowling?
Na punkcie przygód Harry’ego, Rona i Hermiony oszalały zarówno dzieciaki, jak i ich rodzice. Każda premiera kolejnej pozycji z serii była pełnym emocji wydarzeniem, a przed księgarniami na wiele godzin przed otwarciem ustawiały się gigantyczne kolejki „potteromaniaków”. J. K. Rowling utkała swoje opowieści z bajkowych opisów, zaczarowanych istot i niezwykłych miejsc, wplatając w nie życiową mądrość będącą efektem jej najeżonej trudnościami przeszłości.
Baśniowe opisy i polskie tłumaczenie
Czytając książki o Harrym Potterze, przenosimy się w ich magiczny świat. Oczami wyobraźni widzimy opisywane przez Rowling miejsca i postaci. Wprost genialne polskie tłumaczenia serii zawdzięczamy Andrzejowi Polkowskiemu, który podjął się tego niełatwego wyzwania. Joanne budowała bowiem świat magii z ogromną skrupulatnością.
Universum Harry’ego Pottera tworzą postaci, których imiona i nazwiska niosą ze sobą ukryte znaczenia. Czarodziejskie zaklęcia powstawały na bazie języka angielskiego, francuskiego i łaciny. To Polkowski stworzył między innymi Ulicę Pokątną (ang. Diagon Alley), mugoli (ang. muggle) i Zgredka, który w angielskiej wersji nazywa się Dobby (dosłownie „zdziecinniały staruszek”). Mówiąc o baśniowych potterowskich opisach nie sposób więc pominąć ich polskiego tłumacza, który znakomicie odwzorował założenia autorki dotyczące przekazów ukrytych w imionach, nazwiskach, nazwach i zaklęciach.
Wartości i morały
Miłość, przyjaźń, bohaterstwo, ofiarność, uczciwość i zaufanie to w książkach J. K. Rowling wartości, które mogą oprzeć się każdemu niemal złu. Chłopiec, który nie miał nikogo i niczego, staje się wzorem do naśladowania i walecznym bohaterem świata magii. J. K. Rowling uczy, że rzeczy materialne nie określają tego, kim jesteśmy. Książki o przygodach Harry’ego Pottera dają czytelnikom nadzieję, inspirują do bycia lepszym człowiekiem i pokazują, że możemy osiągnąć wiele nawet wówczas, gdy niewiele zostało nam dane.
„Moja mama zawsze mówiła, że to, co utracimy, prędzej czy później do nas wróci.”
– Luna Lovegood
(przyjaciółka Harry’ego Pottera)
Cytat ten jest pięknym podsumowaniem kariery J. K. Rowling, która mimo przeciwności losu i wielu przykrych doświadczeń stała się najpopularniejszą autorką książek dla dzieci i młodzieży. Obecnie, według rankingu magazynu „Forbes”, jest najlepiej zarabiającą pisarką na świecie. Rowling dzieli się jednak swoim majątkiem, od lat pomagając biednym i potrzebującym. Jest założycielką międzynarodowej organizacji charytatywnej Lumos, która skupia się na problemach ubogich dzieci. Aby uczcić pamięć swojej matki, ufundowała Klinikę Neurologii Anne Rowling, pomagającą m.in. osobom cierpiącym na stwardnienie rozsiane – chorobę, z którą zmagała się jej mama. Ponadto jej fundusz charytatywny Volant Trust wspiera projekty i organizacje działające na rzecz kobiet i dzieci.
Fenomen Harrego Pottera jest więc fenomenem samej J. K. Rowling, która mimo przeciwności losu nigdy się nie poddała i nie zatrzymała w drodze do realizacji marzeń.
Zdjęcie: Shayna Douglas | Unsplash